Τα Προβοσκιδωτά εμφανίστηκαν πριν από περίπου 55 εκατομμύρια χρόνια (Ηώκαινο) στην Αφρική και μετανάστευσαν στην Ευρασία στις αρχές του Μειοκαίνου, περίπου στα 19 εκατ. χρ. πριν από σήμερα. Τα Προβοσκιδωτά του Μειοκαίνου της Ευρώπης αντιπροσωπεύονται από ελεφαντίμορφα προβοσκιδωτά που περιλαμβάνουν τους ζυγόδοντες (μαστόδοντες) και τα γομφοθήρια, και από δεινοθήρια. Είχαν υψηλή διαφοροποίηση στα δόντια τους, που ήταν βραχυδοντικά με πληθώρα κορυφών (φυμάτων), σε αντίθεση με τους ελέφαντες και τα μαμούθ, που εμφανίστηκαν πριν από περίπου 5 εκατ. Χρόνια, που παρουσιάζουν ελασματοειδή τύπο δοντιών και είναι υψοδοντικά. Τα μειοκαινικά Προβοσκιδωτά αποτελούν συγγενικές μορφές και προγόνους των σημερινών ελεφάντων. Ορισμένα γένη επέζησαν κατά το Πλειόκαινο και μερικά έως και τις αρχές του Κάτω Πλειστοκαίνου (περίπου μέχρι τα 2 εκατ. χρόνια).

Οι ζυγόδοντες και τα γομφοθήρια έφεραν, όπως και οι ελέφαντες και τα μαμούθ, χαυλιόδοντες στην άνω γνάθο, οι οποίοι ήταν είτε ευθυτενείς είτε ελικοειδείς. Επιπλέον, όμως κάποια αντιπρόσωποί τους έφεραν και ένα ζεύγος χαυλιοδόντων και στην κάτω γνάθο, οι οποίες σε ορισμένα γένη ήταν μεγάλοι και πεπλατυσμένοι σε μορφή σκαπτικού εργαλείου. Αντίθετα, τα δεινοθήρια έφεραν χαυλιόδοντες μόνο στην κάτω γνάθο, οι οποίοι ήταν ισχυρά στραμμένοι προς τα κάτω.

Τα προβοσκιδωτά της Θερμοπηγής ανήκουν στα δεινοθήρια (Deinotherium sp.) και σε αντιπροσώπους των ελεφαντίμορφων προβοσκιδωτών. Τα δεινοθήρια του Τουρολίου της Ελλάδας ανήκουν στο είδος Deinotherium proavum, το οποίο έφτανε τα 4 μέτρα ύψος και ζύγιζε περίπου 10 τόνους. Στο Τουρόλιο της Ελλάδας τα ελεφαντίμορφα προβοσκιδωτά περιλαμβάνουν ζυγόδοντες του γένους Mammut, ενώ τα γομφοθήρια περιλαμβάνουν τα είδη Choerolophodon pentelici (χοιρολοφόδοντες), Konobelodon atticus (αμηβελόδοντες) και Anancus lehmanni.

*Από Δρα Γ. Κονιδάρη /  * by Dr G. Konidaris

Τσουκαλά, Ε., Λαζαρίδης, Γ., Βλάχος, Ε., Ξάφης, Α. 2014. Τα παλαιοντολογικά ευρήματα της Σιντικής: Τα προϊστορικά ζώα και το Μουσείο της Θερμοπηγής. Δήμος Σιντικής: ο Χώρος και η Ιστορία του, 115-131 σελ., Εκδ. Δήμος Σιντικής, Σιδηρόκαστρο, Σέρρες.

Konidaris G. E., E. Tsoukala 2020. Proboscideans from the upper Miocene localities of Thermopigi, Neokaisareia and Platania (Northern Greece). Annales de Paléontologie. 106 102380